MARMARA ÜNİVERSİTESİ PENDİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Yüzyıllar boyunca musiki ile bilimi bir arada kaynaştıran Mevlevihanelerin Türk kültürüne etkileri büyük olmuştur. Mevlevihanelerin çevresinde toplanan pek çok kişi güzel sanatların pek çok dalında öğrenim görmüş ve alanlarında kendilerinden söz ettirmeyi başarmışlardır.

Beyoğlu semtinde Yüksekkaldırım’a inen yokuşun başında yer alan Galata Mevlevihanesi İstanbul’un en eski mevlevihanesidir. II. Sultan Beyazıd devrinin beylerbeyi İskender Paşa’nın ev çiftliği üzerine 1491 yılında inşa edilmiştir. İlk şeyhi de Mehmed Sema-i Çelebi’dir.

Mevlevihane Sultan III. Mustafa zamanında yangın geçirmiş olsa da aynı sultan tarafından bugün ayakta olan Mevlevihane yaptırılmıştır. Daha sonra Sultan III. Selim ve II. Mahmud zamanında onarım görmüş ve faaliyetini 1925 yılına kadar sürdürmüştür.

1967-1972 yılları arasında tekrar onarılan ve külliye halinde inşa edilen Mevlevihane; semahane, derviş hücreleri, şeyh dairesi, hünkar mahfili, bacılar kısmı, kütüphane, sebil, muvakkithane, mutfak, türbeler ve hazineden oluşmaktadır. Semahane Müze olarak kullanılmakta olan bu ahşap kısmın giriş kapısı üzerinde Sultan Abdülmecid'in tamir kitabesi yer almaktadır ve 1853 tarihini taşımaktadır.

Bina sekizgen planlıdır ve 18. yüzyıl Barok üslubunun güzel örneklerinden biridir. Bu bölümde Türk musiki aletleri ile Mevlevi kültürüne ait eserler sergilenmektedir. Ahşap kafeslerle ayrılmış olan üst kısmında ise kronolojik sıra ile divan şairlerinin divanları ile mevlevihanede yetişmiş olan Şeyh Galib, İsmail Ankaravî, Esrar ve Fasih Dedeler ile Şair Leylâ Hanım'a ait el yazması eserler yer almaktadır.

1975 yılında müze olarak açılan Galata Mevlevihanesi, diğer adıyla Kulekapı Mevlevihanesi, devrinin kültürünü ve sanatını yansıtan kurumlardan biridir.

Galatasaray Müzesi 1915 yılında Ali Sami Yen tarafından kurulmuştur. Galatasaray Spor Kulübü'nün 50. yılı dolayısıyla 1955 yılında yayımlanan kitabın müze ile ilgili bölümünde müzenin kuruluşu bizzat Ali Sami Yen’in anılarından şu şekilde aktarılır.

“Vaktiyle donanma cemiyetinin yaptığı teftişlerde birinciliği kazanmak için bütün kudretimizle çalışır, bütün şahsi vasıtalarımızı da bu uğurda kullanırdık. O sırada kotra eksiklerinin tamamlanması için kalafat yerinde sık sık dolaştığımdan bir gün ihtiyar bir gemicinin sattığı bir derin su iskandilini 15 kuruşa almaya muvaffak olmuştum. Çok eski modası geçmiş bir alet idi. Fakat temizleyip parlattıkça gemicilik odamızın masasının üzerinde kendisini gösterdi. Yanına ikinci bir alet getirme hevesi yavaş yavaş denizcilik müzemizin ortaya çıkmasına yol açtı. Kendi vasıtalarımızla almaya muvaffak olamadığımız aletleri de, bizi teşvik etmek isteyen o zamanki Bahriye Nazırı Cemal Paşa’dan almıştık. O tarihte kulüp merkezini Beyoğlu’ndan Kalamış Koyu'na taşımıştık. Evde kendim için toplamış olduğum spor resimlerini de kulübe getirdim. Mevcut kupalarımıza üç camekân temin etmiştik. Deniz ve kara sporlarına ait hatıralar bir araya gelince cazibesi büyüdü ve bu suretle yavaş yavaş Galatasaray Müzesi ortaya çıktı.”

Ali Sami Yen’in 1915 yılında Kalamış’taki Kulüp Lokali'nde oluşturduğu; Türkiye’nin ilk spor müzesi niteliğini taşıyan müzede o zamana kadar kazanılan kupalar ile denizcilik malzemeleri sergilenmekteydi. Ancak savaş sonrasında bu müze binasına İngilizler tarafından el konulması üzerine Ali Sami Yen, bu ilk müzedeki tüm malzemeyi o zamanki lise müdürü Salih Arif Bey’e teslim eder. Karar 15 Mayıs 1919 tarihli Genel Kurul kararıyla alınır. Böylece Galatasaray Müzesi uzun yıllar içinde yer alacağı lisedeki yerine gelmiş olur. Şimdilerde ise müze, lisenin karşısındaki tarihi Postane Binası'nda Galatasaray Üniversitesi Kültür ve Sanat Merkezi adıyla ziyarete açılmıştır.

Merkezin birinci katında Galatasaray Lisesi'nin kuruluşundan bugüne öyküsü; öğrencilerin üniformaları, derslerde kullandığı aletler gibi pek çok nesne ve fotoğraf yer almakta; ikinci katında ise Galatasaray Spor Kulübü’nün kuruluşundan bugüne hikâyesi, 1905’den bu yana kazanılan kupalardan bir kısmı, Metin Oktay'ın forması ve birçok fotoğraf ve spor nesnesi bulunmaktadır. Ayrıca Atatürk’ün Galatasaray Lisesi’ni ziyaret ettiğinde kahve içtiği fincandan, imzalı fotoğrafına, 2000 yılında kazanılan UEFA Kupasından ve Süper Kupaya kadar Galatasaray Lisesi ve Kulüp tarihinde önemli belgeler ve nesneler bulunmaktadır. 

Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olan Halı müzesi İstanbul'da Sultan Ahmet Cami Hünkar Kasrı'ndadır. Yapı, Padişahın namazdan önce veya sonra oturup dinlenebileceği sohbet edebileceği bir yapı olarak tasarlanan hünkar kasırlarının ilk örneğidir. Sultan Ahmet Cami ile birlikte yapılan Hünkâr Kasrı Sultan Ahmet I. Tarafından 1609- 1617 yıllarında yaptırılmıştır. Mimarı Sedefkâr Mehmet Ağa'dır. Çeşitli onarımlarla günümüze ulaşan kasır birçok özgün ayrıntısını yitirmiş, son büyük onarımını 1949 yılındaki yangından sonra geçirmiştir. Özgün çatı ve bezemeleri yok olan kasrın değerli kumaş, kilim ve halılarla döşendiği inşaat defterinde satın alınan eşyalar listesinden öğrenilmektedir. Halı müzesi (Sultan Ahmet Camii Hünkâr Kasrı) iki kattan ibaret olup alt katında giriş koridoru, üst kata çıkış rampası, üst katında ise üç adet oda yer almaktadır. Alt kat giriş holü ve rampada, büyük boyutlu halılar, üst katta odalarda ise küçük boyutlu halılar sergilenmektedir. Türkiye'de sadece halının sergilendiği tek müzedir. Müze koleksiyonu, yüzyıllardan beri eski bir İslam geleneği ile camilere bağışlanan tarihi ve sanat değeri yüksek halıların toplanmasıyla oluşturulmuştur.

Halı müzesinde 448 adet halı bulunmaktadır. 62 Adet halı dönüşümlü olarak sergilenmektedir. Özgün Türk halılarının bulunduğu müzede çok nadir özellikte olan halılar sergilenmektedir. Çok zengin bir koleksiyona sahip olan müzede en erken tarihli halı XIV. yüzyıl beylikler devri halısıdır. Sergilenen halılar arasında, XV. yüzyıl erken Osmanlı Dönemi halıları, XVI. Ve XVII. yüzyıl klasik devri halıları (Uşak halıları, Bergama, Konya ve kula Halıları) XVIII. yüzyıl Kazak halısı, XVI. yüzyıl İran halısı, Kafkas halıları, Türkmen halıları, XIX. yüzyıl Yağcıbedir Seccadesi bulunmaktadır. XIX. yüzyıla ait Kula, Gördes, Konya, Lâdik ve Milas çevrelerine ait seccadeleri en nadide örnekleri sergilenmektedir. Müze restorasyon nedeni ile ziyarete kapalıdır.

 

I. Dünya Savaşı sonunda, en eskisi 1912 yılına ait olmak üzere muhtelif milletlere ait tayyareler ile hangarlarda 1. Dünya Savaşı devamınca Almanlar tarafından yapılan her tip tayyareden bir, iki ve üçer adet bulunması Hava Kuvvetleri Müfettişliği’nce bir hava müzesi kurma kararı alınmasına neden olmuştur. Düşmandan ele geçirilmiş ganimet uçakların da aynı amaçla toplatılmasına başlanmıştır. Ancak müze için toplanan bu uçakların, Kurtuluş Savaşı’nda zarar görmemesi için Kartal Maltepe’ye götürülmesi düşünülmüş, fakat taşıma sırasında uçakların bir kısmı büyük ölçüde hasar görmüştür. Bu hasarlar ile Kurtuluş Savaşı’nda meydana gelen uçak kırımları, hava müzesi kurma fikrini geciktirmiştir.

1960 yılında zamanın Hava Kuvvetleri Komutanı Hv. Org. İrfan Tansel`in direktifiyle Türkiye`de Hava Müzesi kurma fikri gündeme gelmiş ve bu amaçla 1963’te yayınlanan bir emirle Hava Kuvvetleri ve diğer birliklerde kullanılan uçaklardan birer adedinin korunması istenmiştir. Sürdürülen çalışmalar sonucu 1966 yılında Hava Müzesi Teşkilatı oluşturulmuş ve 15 Mayıs 1971 yılında İzmir Cumaovası Sivil Havaalanında Türkiye’nin İlk Hava Müzesi açılmıştır. Açılışında büyük ilgi görmesine rağmen, şehir merkezine uzaklığı ve ulaşım zorlukları nedeniyle istenilen seviyede ziyaretçilerin ilgisini çekemediğinden Hava Müzesi için yeni yerleşim alanı arayışına girilmiştir. Cumaovası pistinin onarımı, meydanın eğitim uçuşları için geliştirilmesi ve sivil hava trafiği için de bu meydandan faydalanılması kararı iskan ve yerleşme açısından yeni problemler doğurmuş olduğundan Hava Müzesi’nin daha uygun bir yere nakli zorunlu hale gelmiştir. Hava Müzesi, İzmir-Cumaovası’nda 1978 yılına kadar faaliyetine devam etmiştir. Yapılan inceleme sonucunda mevkii, ziyaretçi potansiyeli, geliştirme ve idame kolaylıkları, ilk hava birliğinin kurulduğu yer olması ve taşıdığı tarihi önem de dikkate alınarak, Hava Müzesi için en uygun yerleşim alanının Hava Harp Okulu’nun da yakınında konuşlanmış olduğu İstanbul-Yeşilköy’de bulunan Askeri Havaalanının bitişiğindeki alanda konuşlandırılması kararının alınması fikrini güçlendirmiştir.

Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı yeni Hava Müzesi binası inşaatına 1977 yılında başlanmış, 1983 yılında tamamlanmıştır. Modern müzecilik anlayışı içerisinde, 2 bin 365 metrekaresi kapalı, 12 bin metrekaresi açık sergileme alanlarını kapsayan toplam 65 bin metrekare  alan üzerine kurulmuş olan müzenin iç mimarisi ve dekorasyonu İstanbul İl Kültür, Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü ile Mimar Sinan Üniversitesi’nden teknik eleman ve uzmanlarınca gerçekleştirilmiş ve 16 Ekim 1985’te Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Halil SÖZER tarafından ziyarete açılmıştır.

Müzede kurucu Hilmi Nakipoğlu’nun topladığı fotoğraflar ve fotoğrafçılıkla ilgili malzemeler sergilenmektedir. Bunlar arasında 1896`da yapılmış fotoğraf makinesinden başlayarak günümüze kadar gelen çeşitli marka ve ölçüde 900 adet fotoğraf makineleri vardır. Ayrıca taşınabilen ve taşınamayan stüdyo tipi fotoğraf makineleri, çift objektifli makineler, casus veya mini makineler, Leica filmle kullanılan makineler, poloraid filmle kullanılan makineler de onları tamamlamaktadır. Başta Roll filmi olmak üzere çeşitli filmler ve aksesuarlar da burada bulunmaktadır.

Beşiktaş, Yıldız ve Nişantaşı arasında kalan Ihlamur Vadisi’nin, 18. yüzyılda, tersâne eminlerinden Hacı Hüseyin Ağa’ya ait olan ve bu yüzden “Hacı Hüseyin Bağları” adıyla tanınan bir mesire yeri olduğu bilinmektedir. Sultan III. Ahmed (1703-1730) döneminde Padişah’a ait bir “Hasbahçe”ye dönüştürülmüştür. 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar “Hacı Hüseyin Bağları” olarak bilinen bu alan, Sultan I. Abdülhamid (1774-1789) ve Sultan III. Selim (1789-1807) dönemlerinde de kullanılmıştır.

Sultan Abdülmecid’in (1839-1861) Osmanlı tahtına geçmesiyle birlikte, Ihlamur Mesiresi’nin bulunduğu bu alanda Ihlamur Kasırları’nın yapımına başlanmıştır. Yer yer yüksek çevre duvarları ve bazı kısımlarda da döküm parmaklıkların sınırladığı 24.724 metrekarelik ağaçlıklı bir alan içinde yer alan iki yapı; yapıldıkları 1849-1855 yıllarından bu yana kimi zaman “Nüzhetiye” kimi zaman da “Ihlamur Kasırları” adıyla anılmıştır.

Ana yapı olan Merasim Köşkü ön cephesinde, dönemin beğenisini yansıtan barok çizgiler taşıyan merdiveni, ilginç ve hareketli kabartmalarıyla çarpıcı bir mimarlığa sahiptir. Kasrın iç süslemelerinde Osmanlı sanatında 19. yüzyılda tercih edilen Batılı dekorasyon anlayışına uygun bir tarz tercih edilmiştir. Kullanılan bu süsleme tarzı mobilyalar ve döşeme öğeleri ile bir bütünlük sergilemektedir.

Padişahın maiyeti, kimi zaman da haremi tarafından kullanılan Maiyet Köşkü ise daha sade bir yapı olmasının yanı sıra, bir orta sofaya açılan köşe odalarından oluşan mekân düzenlemesiyle de daha geleneksel bir görünüm sergiler. Maiyet Köşkü’nün odalarında duvarlar farklı renklerde ve mermer görünümü veren şutuk işçiliği ile kaplanmıştır.

Merasim Köşkü bir müze-saray olarak hizmet vermektedir.

 

İslam Bilim Tarihçisi Prof. Dr. Fuat Sezgin tarafından 2008 yılı Mayıs ayında açılan müze, Gülhane Parkı’nda saray sur duvarına bitişik Has Ahırlar Binası’nda yer almaktadır. 3 bin 500 metrekarelik sergi alanına sahip müze, toplam 570 alet, maket ve model koleksiyonu ile alanında Frankfurt’tan sonra dünyada ikinci örnek teşkil eden müze olarak kabul görmektedir.

Arap-İslam yazma eserler üzerinde yıllar süren bilimsel ve tarihsel yoğun çalışmalar ile derlenen eserler, bugün ziyaretçilerine eşsiz bir yolculuğu mümkün kılan eserlerin zeminini oluşturmuştur. Müze, bilim tarihinin değişik disiplinlerdeki evrimini kapsamlı bir şekilde takip etme imkânı sunmaktadır. Astronomi, coğrafya, gemicilik, zaman ölçümü, geometri, optik, tıp kimya, mineraloji, fizik, teknik, mimari ve harp tekniği sahalarına ait eserler sistematik bir düzenle sergilenmektedir.

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi, bilimsel eserlerin estetik ve öğreticiliğinin yanı sıra geçmişteki İslam dünyasının bilim tarihindeki sürecini de eserler ve belgeler ortaya koyarak bugüne ve geleceğe ışık tutmaktadır.

Dünyanın En Büyük Tematik Akvaryumu, Dünya denizlerinde yaşayan balık türlerinin içinde bulunduğu, kendi türündeki akvaryumlarla kıyaslandığında; gezi güzergahı, temalandırma, interaktiflik, yağmur ormanı ve yeni nesil teknolojisiyle dünyanın en yenisidir. İstanbul Akvaryum; hacmiyle, içerisinde barındırdığı canlı çeşidiyle, gezi güzergahlarındaki aktiviteleriyle dünya çapındaki tüm akvaryumlar içerisinde önemli bir konuma sahiptir. Kendi alanında ‘ilk’leri ve ‘en’leri olan bir proje. Ziyaretçiler, coğrafi bir rotayı takip ederek Karadeniz ile başlayan ve Pasifik’e kadar uzanan toplam 16 tema ve 1 adet yağmur ormanından oluşan güzergahta yolculuk yapmaktadırlar.

Alanların temalandırılmasında o alanın kültürel, coğrafi, tarihsel ve mimari özellikleri, buna uygun dekoratif unsurlar, interaktif oyunlar, filmler ve alan hakkında detaylı bilgilerin verildiği görsel grafikler yer alıyor. Alanların, ses ve ışıklandırma sistemleri de bu temalandırmaya uygun olarak düzenlenmiştir. İstanbul Akvaryum, her anlamda uluslararası standartlarda ve alanında uzman kişiler tarafından yönetilmektedir. İstanbul Akvaryum ’da bulunan tüm canlılar, doğal ortamlarına en yakın koşullarda yaşamlarını sürdürmektedirler.

Rakamlarla İstanbul Akvaryum:

• 6 bin 800 metreküp su hacmine sahip, toplam 64 adet tank,
• 100 dönüm arazi içerisinde, toplam 22 bin metrekare 2 katlı dev proje,
• İstanbul Akvaryuma ait 1.200 araçlık 32 bin metrekare otopark alanı, .
• 6 bin metrekarelik ziyaretçi alanı,
• Karadeniz’den başlayıp Pasifik’e kadar uzanan 1,2 kilometre uzunluğundaki, özel temalı gezi güzergâhı,
• Birbirinden ilginç türlerin bulunduğu yaklaşık 1.500 çeşit, toplam 17 bin adet kara ve deniz canlısı,
• İstanbul Akvaryum içerisinde 470 metrekarelik alana sahip hediyelik eşya birimi, 
• Gezi güzergahı üzerinde 3 kafe,
• Bir tarafı Panama Kanalı manzaralı, diğer tarafı deniz manzaralı 1 adet restoran.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri ülkemizdeki ilk müzecilik çalışmalarına örnektir. Osmanlı’da tarihi eser toplama çalışmalarının izleri Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar uzanmaktadır. Ancak sistemli bir şekilde müzeciliğin kurumsal olarak ortaya çıkışı İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin 1869 yılında ‘Müze-i Hümayun’ adı altında kuruluşuyla olmuştur.

O tarihe kadar Aya İrini Kilisesi’nde toplanmış arkeolojik eserlerden oluşan Müze-i Hümayun günümüz İstanbul Arkeolojik Müzeleri’nin temelini oluşturmaktadır. Aya İrini Kilisesi yetersiz kalınca yeni bir mekân arayışına gidilmiştir. Maddi yetersizlikten dolayı yeni bir bina yapmak yerine “Çinili Köşk” müzeye dönüştürülür.

1881 yılında Sadrazam Edhem Paşa’nın oğlu Osman Hamdi Bey’in müze müdürlüğüne atanması ile Türk müzeciliği önemli gelişmeler kaydeder. Nemrud Dağı, Myrina, Kyme ve Ailoia Nekropolleri ile Lagina Hekate Tapınağı’nda yapılan kazılar sonucu elde edilen çok sayıda eser için yeni bir müze binasına ihtiyaç duyulmuştur.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri binası, dünyada müze binası olarak inşa edilmiş ender yapılardan biridir. 1891 yılında ziyarete açılan ve İstanbul'daki Neo-Klasik mimarinin en güzel ve görkemli örneklerinden biri olan Arkeoloji Müzesi, cephesinin ihtişamı ile son derece dikkat çekici bir mimariye sahiptir. Uzun cephede geniş merdivenlerle ulaşılan iki girişi, dörder sütun ve alınlıklarla bir tapınak görünümündedir. Alınlık üzerinde bulunan kufi üsluptaki Osmanlıca yazıda 'Asar-ı Atika Müzesi' (Eski Eserler Müzesi) yazmaktadır. Bu yazının üzerinde bulunan Tuğra, klasik binayı inşa ettiren Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid' e aittir.

İstanbul Demiryolu Müzesi, Sirkeci Garı içinde 23.09.2005 tarihinde açılmıştır. 45.50 metrekarelik bir alanda hizmet veren müzede 300 adet kültür varlığı sergilenmektedir.

Deniz Müzesi, 31 Ağustos 1897 tarihinde Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa`nın emirleri ve Tersane Komutanı Amiral Arif Hikmet Paşa`nın destekleri ile Binbaşı Süleyman Nutki tarafından Tersane-i Amire bünyesindeki Mayın Müfreze Komutanlığı'na ait binada dünyanın nadir örneklerinden biri olarak "Müze ve Kütüphane İdaresi" adıyla kurulmuştur. Önceleri tasnifi yapılmamış, müze deposu olarak sergiye açılmıştır. 1914 yılında Bahriye Naziri olan Cemal Paşa, denizciliğin tüm kollarında olduğu gibi müzede de reform yapmış ve müdürlüğe Deniz Yüzbaşı Ressam Ali Sami Boyar`ı getirerek, bilimsel anlamda müzenin yeniden düzenlenmesine olanak sağlamıştır. Ali Sami Boyar 1917 yılında müzenin ilk kataloğunu yayınlamış, Türk gemilerinin tam ve yarım modellerinin yapılması için "gemi model atölyesi" ve mankenlerin yapıldığı "mulaj (döküm)-manken atölyesi"ni kurarak, müzenin geliştirilmesine ve bugünkü halini almasına temel oluşturmuştur.

Türkiye'nin ilk fotoğraf müzesi Fatih Belediyesi ile Fotoğraf Dostları Derneği'nin işbirliğiyle kuruldu. İstanbul'un tarihi çehresinde özel bir yeri olan, Ortaçağ zamanından kalma meydanının çevresindeki Mimar Sinan'ın anıtsal camileri ve sivil mimari örnekleriyle zengin, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde sarayların ve seçkin yerleşimin yer aldığı, Sultanahmet yakınındaki Kadırga Semti'nde bulanan müze; Fatih Belediyesi'nin Kadırga Kültür Merkezi binasında tahsis ettiği bin metre karelik bir alanda, beş fotoğraf galerisi, fotoğraf arşivi ve bir kütüphaneden oluşmaktadır.

Uzun yıllardan beri fotoğrafçıların rüyası olan müze Fotoğraf Dostları Derneği tarafından yönetilmektedir. Müzede 4 adet 60 metrekare ve 1 adet 260 metrekare alana sahip galeri mevcuttur. Bu galerilerde 118 metre ışık yolu ve 120 adet profesyonel sergi aydınlatması kullanılmıştır. İstanbul Fotoğraf Müzesi; koleksiyonları, sergileri, yayınları, fotoğraf arşivi, kütüphanesi, etkinlikleri ve Türk fotoğraf sanatının gelişmesine yönelik proje ve eğitimleriyle İstanbul'a yepyeni bir kültür hizmeti sunmaktadır.